Ebla 2013
Handhurtuu nuu waama ciniinfataa jirti waa malee hinfoolattuu
Maal gadfiduuf laata toolaa hin fakkaatuu maaf ofirraa hin baaaftu
Ililil yaa abbaa Muudaa lubbuudhaan dhalatee maqaa moggafatee
“B”n itt moofofnaan ammayyaa ta’uudhaaf “D” bakka buufate
Hammachiisaan maalii aadaa doofawwanii qeesii bira dhaqnaa
Kan gamasiin Waldee gamanaan Waltee kaasifnee feenu amba taana
Ambillee kan duri jara, orma, yaa’ii, public saffi hizib faa jechuu turtee
Amma baasa baastee biyya xobbiyaatt citizen ambooma taatee jijjiiramtee
Globalization dibbee rukutamee gurra utuu hin duuchinii
Maal hin dhageenye nu maaliso hin taane lubbuun jiraannaani
Dhagahii ADO cuuraa maanguddootaa
Garaatt hafi hin jedhu lafawoo geesseetta
Dursee sin goomadhuu hiree kee sin orguu
Kan dhalches jiraatee hobbaatii kee hin arguu
Ashamaa! lammiiwwan miltolee kaayyoo dur, naguma attam jirtuu
Karaa dhaa fi garaa dha kan nama addaan kutu jedhama durattu
Karaa isn filattan walmaraa jallisii bishaanii kan fulla’ee hin baane
Waliin tirachuufis mullata jettanii yaacii shugugguraa ta’etu arginee
Yaadi ni dhalata dhalatee guddataa horee wal horsiisa
Hamaa taanaan hamaa tolaa taanaan tolaa biqilchee Gabbisaa
Yaadi isn dhalchitan karaarraa kan maqee karaa isa kaleessaa
Kaayyoon nun dorgomufi annisaa dhabullee takka nu rakkisaa
Yaada nagaan deemu kaayyoo Oromummaa fedhaa walabummaa
Mudaa ofii keenya irra haanuu dadhabnee maa inni hadheeffamaa
Haaraa ijaarra jennus jalqabnee xumuruun hin beekamnu duruu
Mamiitu qabate silaa gamnaa fi janni duubbee ofii hin gurguruu
Jarreen Qinjiti mirga abba tokkee afarsaa kan bahanii
Murnaa irraanfachiisuuf hin turree kan ifaajja’anii
“Citizen” afarsuun maal addummaan saanii jedhaa kan bahani
Afaan Amaaraatiin sanuma mitiiree isaanis yeros kan baananii
Dur yeroo ofiin yaadnnu of irratt hirkannee
Waan tolchinu hundaafi waluma abdannee
Malbulchaa fi hidhannoo ofii karoorfannee
Orma orma jechuu amma eessaa gad fidnee
Qabsoo malbulchaafii qabsoon hidhannoo dhaa gar lame dumbulshoo
Walitt camadnee walqixxee oofudhaaf caccabne bar tokkoo
Roorroon biyyaa hammaate nagaadhaa fi tasgabi ummata dhowwatee
Haala san jalati dhossaan handhuramee harka qabsaawati ABOn dhalate
Laf jala galfamee Icaatiin da’atee daannoo hulluqa keessaatt kurkuree guddatee
Baallammisaa geenyaan laf jalaa barraaqee daannoo saa jijjisee ifatt of mullisee
Hidhaa ganda Dargii fi Qabalee Kaazanchiis ni yaadattuu laataa hedduu rifachiisee
Filmaati amma dhufee yeros jiraatullee, amantee kaayyootu hamlee isin jabeessee
ABO saafilli baddaa gammoojiidha salphatt as hin geenye humna qindeefatee
Qabsoo gufachiistuu hunda tarkaanfatee ammas xiichaa jiraa yoom aara galfatee
Inna warraaqaani dallaa diinaa keessatt qabsoo guduunfatu kan muu ittiin jettee
Yeroon darbee heddee ragaan bade seetee seena san micciruuf huffisaan gad baate
Mee laalaa waan raajii kan addaggeen jettuu isiniin da’attee
Waggaa afurtama yoo foqoquu malee kaayyoo dhaan maal baaftee
Feedhi ummata Oromoo qooqi ittin ibsamuu “kaayyoo” kan jedhamee
Nu maal goone dhiiroo maqaa saa akka hin dhoofnewoo akeekkachifamnee
Yoo beektan natt himaa halagaa moo galtuu kan waa halleef buubuu
Fedhaa ummata Oromoo mirga walabummaa kaasaa malee jibbuu
Kana egaa jaallawwan bu’aan jijjiiramaa bu’aan mullata haaraa
Birmadummaa dhabnee wareegama baafneef galtuu nu abaaraa
Eeny soba haa buusu kan dhugaa saa beekan yoo qoollifatanii
Goota dhahatanii “Qabsoon itt fufaa!” hin jedhan taanaanii
Kaan maliif komanna kan itt cabanii wareega baasani yoo ofirraa dheessani
Mala diiggaa haara qiqindeeffatanii duubatt harkiistuu daandii mijjeessanii
Sangaan qalbii hin qabne marga arge malee qilee hin agarree inna bowwaa galee
Hamaan duuba dhufuu isaan qofa miti seena qabsoo irratt cobuun waan hin oollee
Farroota Oromummaa himuun dhimma hin baasuu nuti hin kaafnu beeknaa
Dhibee kan nudhiifne abboolii ABO sabboonoo ganamaa maaltu tuqe jennaa
Keettolee dhaa fj galtuu dhaabicha hin jaallannee tolaa irra hin eegnu
Namaa maqaa hin dhoofnu durdurii jalqabnee waan ta’an kan beeknu
Raadi harreen oolee maal bara jedhanii yeroo mammaakanii
Afuura baafachuun yeroof anjaa qaba qaanii dandeenyaanii
Qeerransoo fi jajjabeen eenyu amananiitu fooggalaa baroodaa kan wareegamanii
Ebbisaa fi jaallan saa ximboo fi dibbeenii kan diina lolanii eny dammaqsinaanii
Seexaa yoo qabaanne hardha mitii bori nu hanqooquu maraachuu raatessuun hin hafuu
Fagoo utuu hin deemin qabsoo tokkomsinee yaada keenya addaa, boriif ol haa kee’anyuu
Maaloo firoota koo yaa jaallan koo duri jallan dargaggummaa
Yoom walitt deebinee yoomuu walbalfinee gargar faffacaanaa
Maaloo hin jedhinaa gowwaa dhaa hin arguu hin hubatuu innii
Mallattoo adda addaan ganama fi galgala yoo itt agarsiisanii
Kaayyoof gowwoomeen bu’aa cicannoo dhaa jaalewanii kennee
Isin deeffachuu dhaaf ammas nan gowwoomaa abdii hin kutannee
Jabuutitti kutuun faanni nu luqqa’ee Somaalee qar’iuuf lubbuun gaaga’amee
Kanumaaf rakkannee maatii ofii deegsinee fedhaa ofii dhiifnee abiddatt timnee
Akeeki Oromoo akeeka hunda caaluu Warraaqaatu karoorsaa
Kan of fakeessanii dhugaan looguu hin beeku qullaatt hambisaa
Akka tasaa taanee tasaan gargar baanee hedduu dararamne
Meeqan keenya duunee hamamtu irra hafne tasammoo dachaanee
Baricha Cehumsaa teenyee walii iyya’uuf haalli hin mijjoofne jedhama ta’innaa
Borcaa fi unkurammi tasgabii nu dhorke kurnaalee lamaawoo akkamitt himnaa
Eenyutu kiyyoo kaa’e eenyutu eenyyun sade wal maarachisuufi
Eenyutu haaloo baasuuf burquqee gad bahee laafina golguufii
Akka waliin jaarre waliin bu’ursine wajiniin hin diignu yoka hin kabeebfannu
Maaf bakka tokkott dhufnee gaaddisa waloott irmii jaallewanii waliin hin baafannu
Kottaa hirmii hin nyaanu kanneen awwaltanii fi kan allaatiin nyaate faa nutt himtuu
Utuu du’aan ka’ee hin ka’uufi malee Gammachiis Gota Bobbaas Milkeessan maal jettuu
Dhaaba hunda itt dhabadan attamiin lagattuu diinattis saaxiltuu
Dhuguma keessan moo nutti qoosaa jirtu xiiqii nuun qabatu
Nu dura buutanii “Yaa bada gadhe mee si haabatu” jennaan fiignee itt dirminee
Kaan keenya caccabne kaan keenya ol dachaanus wayyabi achitt hafnee
Lafa jala deemnee qaawwaa dhaaba diina qubaa itt hin dhoofnee
Yeros kun hin turree keessawoo seenneera maa achumatt hin hafnee
Maaf Somaalee buunee hidhaan dararamne
bineensa fi dheebuuf du’aatt darbatamne
Bilisummaaf mitii? malaa fi qawwee argachuu dhaaf kaanee
Qabeenyaa, lubbuudhaa fi qaama hagam itt dhabnee
Malreedii Sadadii Sogiddee dhaaf Liigii loonee hin fossinee
Qabsoof akka tolu ramaddiin tolchine kaayyoof bu’aa hin buufnee
Mala yoom waldhaallee iyyaatiis guurranne namas ni oolfannee
Duru akka saaniti yaadna yoo jedhame maa laf jaala seennee
Emaledii seennee minister, direkter waannaa xaafii hin taanu
Sabboona utu hin taane lubbuun qoosaa miti gaagaa kan fudhannu
Maali sun hundumtuu maaf OBDN hintaane Icaat taanee hin hafne
Sadarka itt haanutt ceene walceesifna jenneewoo kakannee
Kakannee hin hafnee nagaa dhaddhammannee kara karaa yaanee
Kaan gaarreen Oromiyya kaan kaan biyyi ollaan nu fudhadhaa jennee
Kaan ramaddiin hafnee carraa utu hin argatin Karcheellee gad buunee
Garlachuunu duunee ciccitnee cacabnee wareegammi hin hafnee
Meerre hogganooti waliin bobbaatanii dagattan moo dhiiroo maaliif callistanii
Meerre Badhoo Dachuu meerre Baaroo Tumsaa Muhee eessaan dhaqxanii
Akka guca halkanii nu dura bu’anii qabsoo finiintuu dhaaf kan nu qopheessani
Yoo isaan hin jirree ekeraa woo qabu kan araara saanii maal dhibaafattanii
Sagantaa fi heera dambiilee baafannee kaayyoof irbuu seennee dur waliin bobbaane
Kan seera cabsanii nurra achi bahanii adabi maal jennee maalfaa murteeffannee
Walakkaa jaarraatiif miira keessan amma maaf arguu dadhabne maaf irra dabarree
Yoo seerraasoo cabee yoo kaayyoos daddabee halagaan jajamee amma maal goonaree
Mee dhugaa haa baafnu nutu talisemoo kaayyoot dogoggoree kaayyoon walabummaa
Magaalaa fi baadiyyaa nammi horannee jiraa maandhee meeqaa qabna of sobuun maalumaa
Karoonni saa hamaa dhaa kutannoo dudhama annisaa fii qabeenya guguddaa gaafatuu
Kaan keenya kaan dhabnee kaan keenya dudhama, dhugaa hin dubbatanii ma biro himatuu
Kaayyooni akeekaa akeeka qajeeltuu walabummaa sabaa kan seera uumamaa
Yoo dabeessa hin taane yk leelloo halagaa mudaa dha jedhamee maal saatu himama
Mee kotaa deebi’a “tuf aagii” haa jennu hunda nutt himaatii walumaan haafurruu
Qabsoo keessaa goonaa akka alaat himannu inni kan hin furre homtuullee hin jiruu
Xoobiyaa nurraa usaa duuba itt deebinaa garaa tokkoon kaanee
Dura of haa taanuu kaan duuba dhoofsifna walumanuu taane
Carraa haa argatu hiree ofi murteessuu Oromoon bilisoomee
Kan kolonome irraa tumsi kan bareeduu innaa walaboomee
Nagaa fi araara kan ofii jaallannee eeggannuu fi ofiis mararfannu
Ollaa wal amannuuf qoqqobnees waakkannees hin beeknuu
Mee hin jarjarinaa qabsoo keessaa qabnaa dheesuun homaa hin baasu
Qabsaawaan qajeeltuuf alaa mana ta’ee callisee tuffatee hin dhiisu
Dhagahaa lammii koo maaliif burjaajofnaa maaf kan kolfaa taanaa
Isa waliin dhabne walitt haa deeffannu yoosuu walumaan ulfaannaa
Kan kufe olkaafne geergoo irra urgufnee cabaasaa dhinsinee hedduu abdachiifne
Yero irra haanutt yeroo bayyaannatu keessa deebiin maali maaf mogolee buufne
Mari’annee jirraa maalumaaf walhaallaa mee wal haa gaafannu
Kan darbe amannee egeree tolfachuuf yaada haa jijjiirannu
Yaada jijjirachuu fi ganuun tokko miti walumaa gargar jirtii
Dhugaa wal amannee kan dhiita’ee haa dhowu hajennu nagaattii
Kanii nama beektu haa badduu haa dhumtu jedhu abbooliin
Sobuu barbaadanii waa keessaa buufachuuf seenaa jallisanii
Kan keessan sanaaree hin gowwoomtu malee gowwoomsuu beektuuree
Isinitt hin maqu dhugaa yoo hin taane kan ammaa yaaciidha duroo hin agarre
Lakkisaa jaallan koo walirraa hin fagaanuu walumaan bareedna
Kan nu hafte meeqaa hammamis bashaanaa malumaaf arreedna
Lakkisaa jaallankoo yoo amala tahee uka keessa suuqaa walumaan hulluuqaa
Duubbee hin balleesinaa leelloo of hin dhowwinaa maaloo adaraa waaqaa
Waaqaa lafa waamee kunoo isin magane jaallan gaafa xiiqii an isin hin sobuu
Walabummaa haamadhaa kophee isin dhungadhaa sanaaf koora hin beekuu
Kaleessa garbummaa, hardha sabboonummaa borimoo ambomummaa
Jennee ummaticha maaliif joonjessinaa isaafoo qabsoofnaa
OO firaa kottaa hin boonyaa, gad baanee gadoodnaa addaababayiitti
Kan amanan ganee gargar baahuu caalaa hin hammaattu duutii
Xoobbiyaa ta’uudhaaf kan hin murteeffannee nagaatti haa jennuu
Nuuf abboomaa malee ambomummaa jaraa agarree hin beeknu
Gabbarsiisa malee luboomsuu hin beekanii hundi haa hubatu
Yoo innuu haaraa ta’e mullata haaraa irra isaan maal buufatu
Jechuu akka hin taane fedhaa gabariitin baasa haaraa barattuu
Isiniif kadhanna gufuunii burkutuu boollisi didibee akka isiniif ta’u
Dhaqaa amba ta’aa ambomas argadhaa nuf inni hin mijjaawuu
Nuti walabdichaa kan Walaabuu baanee addunyaa ufifnee
Sichi amba hintaanu bilisummaaf deemnaa walumaan dhiichine
“Xobbiyaan haa dursituu” didnee fincilleetu Bakalcha labsinee
Amma mal gaabbinee yookaa mal arganne kan keessa deebinee
Kottaa ammas nuu wayyaa Oromiyaa dhaabbanna
Achirra ijaaajjinee yaadaan waldorgomnaa
Allaattiin waaqaallee muka jabaa laaltee isa irraa kan dulte isatti deebiti
Nus teessoo haaqabanuu kaan booda haa dubbannu akka allaatitti
Xobbiyaa utuu hin ta’in dura manaa haakaanu Oromiyaa haa dursinuu
Yoo nuti of dandeenye Xobiyaan haa hafuu Afrikaallee hin dhiifnuu
Hiree murteeffannee dura nama haa taanu duraa haa bilisomnu
Walaba kanta’ee fedha ofiin bobba’u homaayyuu hin sodaatuu
Eenyu faa tuffannee, eenyufaa goobannee,udaan itt dibne maalfaa waliin jennee
Kormi saree qarsatt fincaayee arraabaa akka hintaane wayya yoo itt yaadnee
Kun waan malbulchaati eegee suuqqachunis bubbuufaa oolunis jettu akka hin taanee
Nuti Oromoo dhaa aadaa boonsaa qabna Oromoon wal hin sobuu safuuf irbu seennee
Maljennu Argaawun, Muhee fi Kabbadaa, Yiggazu fi Gazaanyii
Firri waa’ee hin beeku jaalli hin awwaallanee hidhaati qalamanii
Kan naa waliin kaasee kan roorroo dhandhaman Maa’ikalaawiittii
Lakkaawamee hin dhumuu jaallan hidhati hafan Oromiyaa balloottii
Keessan nama meeqaa kumamoo, kumkum kumatama kan irraanfatanii
Gumaan utuun hinbahin warra dhiigaan nyaachuufi maa akkas shir jettanii
Madrak gammadan Haarannaa fi UDJ daboo empaayeraa
“Qunxurraa argannee! qunxuraa arganne!” jedhanii, mooraa Oromoo irra
Naagaati jallewwan utuu isn kabajnuu utuu isn jaallannu taatanii jibbituu
Yaada jijjiirrachuun mirga ilmoo nama isicha hin mulqamne malgoona lachittuu
Kan walirraa qabnu kanneen wal gaafanu bor iftaan yaadannaa
Ammaaf nagaa dhaamaa duuba nuuf haa taa’u bara walti kaafnaa
Kan waliin jalqabane karaatt hin dhaabbatu kan hafne itti fufnaa
Kan ta’u hunda taanee kaayyoo saba keenyaa fiixaan ni baafanna
Jiraannu horarratt duunummoo gabaatt gogaanii wali haagarru jette dullatiinii
Nus wal arginnaa reeffan lafa jala yooka dirree lolaa gamaaf gamanatti
Mee nutt himaa jaallan yoom guddifnee geessisuuf waan haaraa hamilannaa
Hawaasa ofii irratt akka hantuuta yaalaa yaadaanmala haaraa shaakaluuf rakkannaa
Beekaa, Oromoof “B” saa homtuu bakka hin bu’u “A” jedhee ittaansee “B” jedha
Yoo “B” saa hin taane amantee irra qabu Dagamas hin fedhu “B”n Bilisummaa dha
Jarri isn qabatee “gallaa agar” jedhanii himan addunyaati
Isin, utuu hin dhofsisin eeny isin afeerraan xobiyaa tatanii
Mee waliin haa jennuu dhaadannoo durattii sagalee ol kaafnee “Diinni haa mancaatu”
Biyyi abbaa Gadaa kan bokkuu gurrattii kan gaaddisa Odaa “Oromiyaan walabi haa jiraattuu !!”
Ibsaa Guutama